Zgłaszanie zagranicznych koncentracji typu joint venture – kolejna zmiana w wyjaśnieniach UOKiK w zakresie skutku na terytorium RP | Co do zasady

2 kwietnia 2025 r. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów opublikował nieznacznie zmienione wyjaśnienia w sprawie kryteriów i procedury zgłaszania zamiaru koncentracji Prezesowi UOKiK. Jest to kolejna zmiana w wytycznych dla przedsiębiorców wprowadzona przez UOKiK w ostatnim czasie. Polega na uszczegółowieniu interpretacji tzw. reguły skutku (zasady eksterytorialności) w zakresie koncentracji typu joint venture (utworzenia wspólnego przedsiębiorcy). Jej celem (jak wskazano w Komunikacie UOKiK) jest zmniejszenie liczby zgłaszanych w UOKiK koncentracji zagranicznych.

Ostatnie zmiany w podejściu UOKiK do obowiązku notyfikacji koncentracji zagranicznych typu joint venture

W październiku ubiegłego roku UOKiK wprowadził istotną modyfikację zasady skutku na terytorium RP w stosunku do koncentracji polegających na utworzeniu wspólnego przedsiębiorcy (joint venture).

Przypomnijmy jedynie, że zgłoszeniu Prezesowi UOKiK podlegają (po spełnieniu wszystkich innych przesłanek) również koncentracje dokonywane poza granicami Polski, które jednak faktycznie wywołują lub potencjalnie mogą wywołać skutki na terytorium RP.

W wyjaśnieniach opublikowanych pod koniec 2024 r. wprowadzono modyfikację powyższej reguły, wskazując, że nawet jeśli którakolwiek z grup kapitałowych podmiotów tworzących joint venture uzyskiwała w Polsce obrót przekraczający 10 milionów euro, to fakt ten nie musi oznaczać, że działalność wspólnego przedsiębiorcy będzie wywoływać choćby potencjalne skutki na terytorium RP, a tym samym podlegać obowiązkowej notyfikacji.

UOKiK wskazał, że przypadku takich koncentracji (z uwagi na ich specyfikę) przy ocenie spełnienia skutku na terytorium RP należy dodatkowo uwzględnić także przedmiot i zasięg działalności nowo tworzonego podmiotu, a mianowicie czy ta działalność będzie oddziaływać na terytorium RP lub jego część (dodajmy: biorąc pod uwagę rynki właściwe dla takiej działalności[1]). UOKiK uznał, że jeżeli rynki, na których będzie działał nowo tworzony przedsiębiorca, lub rynki, na których będą istniały powiązania wertykalne (tj. typu dostawca – odbiorca) pomiędzy tym podmiotem a jego założycielami, nie będą obejmowały terytorium Polski lub jego części, to przesłanka skutku nie zostanie spełniona.

Co nowego przewidują aktualne wyjaśnienia

Uprzednie wyjaśnienia dotyczące braku skutku w przypadku nieprowadzenia działalności przez wspólnego przedsiębiorcę w obrębie Polski zostały obecnie jedynie doprecyzowane. Wskazano bowiem, że chodzi również o sytuację, gdy nowo tworzony podmiot nie planuje podjęcia działalności obejmującej terytorium Polski w okresie najbliższych trzech lat od dnia dokonania koncentracji.

Co istotne, przy ocenie eksterytorialnych transakcji joint venture należy brać pod uwagę nie działalność przedsiębiorców prowadzoną w Polsce jako taką, ale działalność w zakresie rynków właściwych obejmujących swoim zasięgiem Polskę lub część jej terytorium (w przypadku rynków lokalnych czy regionalnych).

Podobnie jak przy wcześniejszej modyfikacji, UOKiK wskazuje, że celem wprowadzonej zmiany jest dostosowanie dokumentu i działań urzędu do aktualnej sytuacji rynkowej oraz dalsze ograniczenie liczby koncentracji podlegających zgłoszeniu – do takich, które mają realne skutki w Polsce.

Wskazówki praktyczne

W świetle aktualnych wyjaśnień UOKiK można pokusić się o wskazanie reguły interpretacyjnej dotyczącej braku oddziaływania przez koncentrację typu joint venture na terytorium RP.

W mojej ocenie utworzenie wspólnego przedsiębiorcy za granicą nie będzie podlegało zgłoszeniu do UOKiK (z uwagi na brak skutku na terytorium Polski), jeśli łącznie są spełnione następujące przesłanki:

• zagraniczna spółka JV po utworzeniu nie będzie prowadziła działalności w Polsce,
• rynek właściwy, na którym zagraniczna spółka JV będzie aktywna poza Polską, powinien mieć cechy co najwyżej rynku krajowego (tj. obejmującego np. terytorium Francji czy Chin) czy też rynku obejmującego kilka krajów (regionów), ale bez udziału Polski (np. kraje Beneluksu)[2],
• podobnie rynki, na których będą istniały powiązania wertykalne (tj. typu dostawca – odbiorca) pomiędzy zagraniczną spółką JV a jej założycielami, nie będą dotyczyły rynku obejmującego terytorium Polski lub jego część[3],

a jednocześnie w okresie kolejnych trzech lat zagraniczna spółka JV nie planuje rozszerzenia swojej działalności na rynek obejmujący Polskę lub część jej terytorium.

Jak widać – i przy okazji wcześniejszej zmiany, i obecnie – przy stosowaniu zaktualizowanych wyjaśnień UOKiK do oceny obowiązku zgłoszenia transakcji zagranicznych joint venture ostatecznym wyznacznikiem istnienia skutku na terytorium RP będzie dotychczasowa praktyka decyzyjna urzędu i stosowane przez niego definicje rynków.

Dlatego z zadowoleniem należy odnotować anonsowaną przez UOKiK w Komunikacie możliwość konsultacji z pracownikami urzędu w zakresie obowiązku zgłaszania koncentracji.

Czekamy na kolejne kroki Prezesa UOKiK w liberalizacji przepisów dotyczących kontroli koncentracji bagatelnych dla ochrony konkurencji w Polsce. Wydaje się, że nadszedł czas nie tylko na zmiany w wytycznych, ale również na aktualizację (podwyższenie) progów zgłoszeniowych dla koncentracji czy może ustawowe dookreślenie przesłanki skutku na terytorium RP w zakresie koncentracji? To jednak wymagałoby zmian ustawowych.

Andrzej Madała, praktyka ochrony konkurencji i konsumentów kancelarii Wardyński i Wspólnicy