Zasady wsparcia dla kogeneracji w znowelizowanym Prawie energetycznym
7 kwietnia 2014 r. Prezydent podpisał nowelizację Prawa energetycznego. Tym samym system wsparcia dla jednostek wysokosprawnej kogeneracji opalanych paliwami gazowymi i innymi paliwami został przedłużony do 2018 roku.
W Polsce system wsparcia dla jednostek wysokosprawnej kogeneracji opalanych paliwami gazowymi (kwalifikujących się do uzyskania tak zwanych „żółtych świadectw pochodzenia”) oraz opalanych innymi paliwami (kwalifikujących się do uzyskania tak zwanych „czerwonych świadectw pochodzenia”) zakończył się z końcem 2012 r.
W związku z powyższym z początkiem 2013 r. rząd przedstawił projekt zmiany ustawy – Prawo energetyczne, przedłużający system wsparcia w pierwszej wersji projektu do końca 2015 r.
Podczas prac nad projektem zmiany ustawy Prawo energetyczne prawnicy sejmowi zaproponowali rządowi, aby przed podjęciem dalszych kroków legislacyjnych zwrócić się do Komisji Europejskiej o przeprowadzenie procedury notyfikacji pomocy publicznej. Potrzeba uzyskania notyfikacji Komisji Europejskiej była argumentowana zaostrzeniem zasad uznawania mechanizmów wsparcia za pomoc publiczną (problemy z notyfikacją systemów wsparcia – głównie energetyki odnawialnej i atomowej – mają także Niemcy, Anglicy i Francuzi). W 2007 r. rząd, wprowadzając po raz pierwszy system wsparcia dla kogeneracji, nie wystąpił do Komisji Europejskiej o przeprowadzenie zgodności systemu udzielenia pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym, gdyż uznał, że system wsparcia nie spowoduje naruszenia unijnych przepisów.
Procedura notyfikacji pomocy publicznej polega na oficjalnym przekazaniu Komisji Europejskiej projektu programu pomocowego wraz z informacjami niezbędnymi do oceny zgodności pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym. W dniu 10 kwietnia 2013 r. Ministerstwo Gospodarki przekazało Komisji Europejskiej kilkusetstronicowy wniosek przedstawiający proponowany system wsparcia dla kogeneracji.
W dniu 12 czerwca 2013 r. Komisja Europejska skierowała pytania dotyczące m.in. rodzajów certyfikatów, których dotyczy notyfikacja, poziomu wsparcia dla poszczególnych „kolorów” certyfikatów, a także kształtu tego obowiązku.
Następnie 18 czerwca 2013 r. w siedzibie Komisji Europejskiej odbyło się spotkanie robocze dotyczące projektu przedstawicieli strony polskiej z przedstawicielami Komisji. Podczas spotkania przedstawiono szereg argumentów świadczących o tym, że przedmiotowy program (zarówno poprzedni, jak i planowany) nie stanowi pomocy publicznej w rozumieniu art. 107 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zdaniem przedstawicieli strony polskiej negatywna ocena KE w tym zakresie nie byłaby uzasadniona, ponieważ zgodnie z unijnym prawem polski system świadectw nie angażuje środków państwowych, zatem nie jest pomocą publiczną.
W kolejnym etapie Komisja Europejska zdecydowała jednak, że będzie oceniać cały polski system wsparcia dla kogeneracji działający od 2007 r., a nie tylko ostatnią nowelę. W dniu 18 września Komisja Europejska skierowała dodatkowe 8 pytań do polskiej strony. Komisja Europejska pytała między innymi, na jakiej podstawie ustala wysokość kar w przypadku nieumorzenia świadectw pochodzenia, zależność między ceną świadectw pochodzenia a wysokością opłaty zastępczej i wysokością kary, a także główne zasady funkcjonowania, udziałowców i dochodów Towarowej Giełdy Energii.
Pomimo braku formalnej akceptacji Komisji Europejskiej, w dniu 12 grudnia 2013 r. połączone komisje sejmowe: gospodarki, ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa przyjęły nieco zmieniony projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne. Zgodnie z przepisami zawartymi w zmienionym projekcie wejście projektu w życie nie było już uzależnione od zgody Komisji Europejskiej. Jak stwierdził wiceminister gospodarki Tomasz Tomczykiewicz, „jesteśmy przekonani, że ta pomoc nie zostanie uznana za pomoc publiczną albo że zostanie uznana za pomoc publiczną zgodną ze wspólnym rynkiem”.
Jednakże zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE istnieje realne ryzyko, że przyznane wsparcie dla kogeneracji będzie musiało zostać zwrócone, i to pomimo uznania takiej formy wsparcia za pomoc publiczną zgodną ze wspólnym rynkiem. Jak wynika z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE o sygnaturze C-354/90, brak notyfikacji Komisji Europejskiej może prowadzić do zwrotu pomocy publicznej, udzielonej bez takiej notyfikacji. Natomiast w innym orzeczeniu, o sygnaturze 174/02, TSUE stwierdził, że obowiązek zwrotu pomocy publicznej może być nakazany także w przypadku, gdy pomoc ta nie grozi zakłóceniem konkurencji.
Pomimo wszczętego przez komisarza ds. konkurencji postępowania w tej sprawie, 22 stycznia 2014 r. połączone komisje sejmowe zdecydowały o przedłużeniu systemu wsparcia dla kogeneracji dla jednostek wysokosprawnej kogeneracji opalanych paliwami gazowymi i innymi paliwami do 2018 r.
Ostatecznie projekt został uchwalony przez Sejm w dniu 14 marca 2014 r. W dniu 7 kwietnia 2014 r. Prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy Prawo energetyczne wznawiającą system wsparcia dla funkcjonowania kogeneracji.
Ustawa wprowadza system wsparcia dla kogeneracji gazowej i kogeneracji z innych źródeł na lata 2014-2018 i wskazuje zakresy obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia energii z wymienionych źródeł.
W przypadku kogeneracji z innych źródeł wskazany wyżej obowiązek wynosi 23,2% w okresie od 2014 r. do 2018 r. W przypadku kogeneracji gazowej ten obowiązek w 2014 r. wynosi 3,9 % i stopniowo rośnie do 8% w 2018 r.
W przypadku kogeneracji z innych źródeł poziom opłaty zastępczej może mieć wartość nie mniejszą niż 5% i nie wyższą niż 40% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym. W przypadku kogeneracji gazowej opłata zastępcza nie może być niższa niż 15% ani wyższa niż 110% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym.
Ustawa została ogłoszona w Dzienniku Ustaw w dniu 15 kwietnia 2014 r. i wejdzie w życie w dniu 30 kwietnia 2014 r.
Karol Czuryszkiewicz, Weronika Pelc, doradztwo dla sektora energetycznego kancelarii Wardyński i Wspólnicy
