Pojawił się obszerny projekt nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego
5 lipca br. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego i niektórych innych ustaw, w tym Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Mając na uwadze obszerność projektu i ciekawe rozwiązania tam zaproponowane, warto śledzić dalsze jego losy.
Wspomniany projekt (dostępny tutaj) jest dokumentem bez wątpienia obszernym. Zmiany proponowane przez Ministra Rozwoju (będącego wnioskodawcą projektu, znajdującego się aktualnie na etapie uzgodnień i konsultacji publicznych) dotyczą szerokiego zakresu przepisów k.p.a. i p.p.s.a., a także pojedynczych zmian w innych ustawach.
Zakres proponowanych zmian w k.p.a. jest zdecydowanie największy i dotyka zarówno zasad ogólnych, jak i szczegółowych.
Na przykład proponowany przepis art. 7 § 2 k.p.a. (W przypadku różnych wyników wykładni przepisów prawa organ administracji publicznej prowadzący postępowanie przyjmuje wykładnię korzystną dla strony) przechylałby w pewnym zakresie ważenie interesu publicznego i prywatnego na korzyść strony, niemniej warto już teraz odnotować, że wykładnia korzystna nie musiałaby oznaczać automatycznie uwzględnienia wniosku w danej sprawie.
Podobnie ciekawe i nowatorskie rozwiązanie proponuje projektowany art. 8 § 2 k.p.a., wskazujący niejako na związanie organów administracji dotychczasową swoją praktyką: Organy administracji publicznej przy rozstrzyganiu sprawy biorą pod uwagę zgodne z prawem i możliwe do spełnienia oczekiwania strony wynikające z utrwalonej praktyki w zakresie rozstrzygnięć wydawanych w analogicznym stanie faktycznym. Kształt przepisu sugeruje wręcz podobieństwo do znanego z systemów common law związania wcześniejszymi precedensami, co byłoby dużą nowością w polskim systemie prawa.
Projekt zakłada wprowadzenie do k.p.a. trybu uproszczonego (stosowanego jednak wyłącznie, jeżeli taką możliwość będzie przewidywał przepis szczególny, art. 163a § 1 k.p.a.), w którym sprawy miałyby być rozpoznawane niezwłocznie, nie później niż w terminie 14-dniowym, co skracałoby dotychczasowy podstawowy termin z art. 35 § 3 k.p.a. (vide projektowany art. 35 § 3a k.p.a.).
Projektodawca postawił mocno na polubowne metody załatwiania spraw – projekt wprowadza do k.p.a. mediację (zob. projektowane art. 96a-96l k.p.a.), a także umowę administracyjną, jako nowy sposób załatwienia sprawy (projektowane art. 113a-113f k.p.a.).
Rozwiązaniem ciekawym z teoretycznego punktu widzenia (o praktycznym bowiem trudno w tym momencie mówić, z uwagi na nowość samej instytucji) jest też proponowane milczące załatwienie sprawy. Będzie to co prawda rozwiązanie wyjątkowe, wymagające przepisów szczególnych w poszczególnych ustawach (bowiem projektowany art. 103a § 1 zdanie pierwsze k.p.a. wskazuje, że Jeżeli ustawa szczególna tak stanowi, sprawa może być załatwiona milcząco), ale sama koncepcja „milczącego zakończenia postępowania” przez niewydanie decyzji w określonym czasie albo „milczącej zgody” przez brak sprzeciwu z pewnością niesie ze sobą procesowy potencjał.
Projekt zakłada także wprowadzenie do k.p.a. zasad ogólnych nakładania kar administracyjnych i udzielania ulg w tym zakresie (nowy Dział IVa k.p.a. według projektu). Wprowadzenie tych przepisów do ustawy procesowej jest także ciekawą propozycją; w przeszłości dyskutowano nad nimi także w kontekście proponowanych przepisów ogólnych prawa administracyjnego.
Zmiany w k.p.a. pociągałyby też za sobą zmiany w procedurze sądowoadministracyjnej, wprowadzając m.in. nowy środek w postaci sprzeciwu od decyzji organu odwoławczego uchylającej zaskarżoną decyzję w całości i przekazującej sprawę do ponownego rozpoznania organowi pierwszej instancji (vide projektowany art. 64a p.p.s.a.). Co istotne, sprzeciw taki wnosiłoby się bardzo szybko – w terminie 7-dniowym (zgodnie z proponowanym art. 64c § 1 p.p.s.a.), co w stosunku do 30-dniowego terminu na skargę do sądu administracyjnego byłoby zmianą bez wątpienia istotną.
Projekt nowelizacji istotnie rozbudowuje także przepisy o postępowaniu mediacyjnym przed sądem administracyjnym (proponowane zmiany w art. 116 p.p.s.a. oraz dodawane art. 116a-116e p.p.s.a.), jak i dodaje dalsze nowe kategorie spraw, które mogłyby być rozpoznawane w postępowaniu uproszczonym przed sądem (byłyby to, zgodnie z propozycją dodania pkt 5 i 6 do art. 119 p.p.s.a., decyzje wydane w administracyjnym postępowaniu uproszczonym – także dodawanym tym projektem ustawy – oraz sprawy ze skarg na pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego).
Projektowane zmiany są obszerne i jednocześnie znajdują się na początku ścieżki legislacyjnej. Na ten moment projekt przewiduje wejście zmian w życie 1 czerwca 2017 r. (vide art. 12 projektowanej ustawy). Będziemy na bieżąco śledzić dalsze jego losy i komentować na „Co do zasady” poszczególne proponowane instytucje.
dr Maciej Kiełbowski, praktyka postępowań sądowych i arbitrażowych kancelarii Wardyński i Wspólnicy
