Koszty utrzymania przejazdów kolejowo-drogowych
Odmowa wypłaty rekompensat zarządcy zobowiązanemu do utrzymywania przejazdów kolejowo-drogowych z powołaniem się na brak szczegółowych przepisów regulujących zasady ich wypłaty zakłóca zasady równej konkurencji między różnymi gałęziami transportu.
Zarządca infrastruktury kolejowej jest zobowiązany ponosić koszty utrzymania przejazdów kolejowo-drogowych. Wynika to wprost z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jednolity Dz.U. z 2007 r. nr 19 poz. 115 ze zm.), zgodnie z którym „zarządca infrastruktury kolejowej jest obciążony obowiązkiem (…) utrzymania i ochrony skrzyżowań dróg z liniami kolejowymi w poziomie szyn (…)”.
Nałożenie takiego obowiązku wyłącznie na zarządcę infrastruktury kolejowej oznacza obciążenie przedsiębiorstwa prowadzącego działalność w jednej gałęzi transportu kosztami, które nie występują w innych gałęziach transportu (np. w transporcie drogowym). Działanie takie nie ma uzasadnienia gospodarczego, a wynika jedynie z istniejących zaszłości i z tradycyjnego, czy też historycznego podziału zadań. Może to prowadzić, czy też wręcz często prowadzi do zakłóceń zasad równej konkurencji pomiędzy transportem drogowym i kolejowym, bowiem to na zarządcę infrastruktury kolejowej są przeniesione w całości obowiązki pokrywania kosztów związanych z utrzymaniem przejazdów.
Jednym z instrumentów mających doprowadzić do trwałego zrównania warunków konkurencji między różnymi gałęziami transportu jest rozporządzenie Rady (EWG) nr 1192/69 z dnia 26 czerwca 1969 roku w sprawie wspólnych zasad normalizujących rachunkowość przedsiębiorstw kolejowych. Rozporządzenie to umożliwia zarządcy kolejowemu dochodzenie od państwa rekompensaty w związku z ponoszeniem przez niego kosztów utrzymania przejazdów kolejowo-drogowych.
Polska nie implementowała jednak na czas przepisów tego rozporządzenia (weszło ono w życie dopiero z dniem 1 maja 2004 r.), ani nie przyjęła w terminie przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych koniecznych do wykonania tego rozporządzenia. Fakt ten nie powinien mieć jednak w ogóle wpływu na możliwość powołania się przez podmioty uprawnione w sposób bezpośredni na postanowienia tego rozporządzenia, a w konsekwencji na możliwość wykonywania uprawnień przyznanych tymi przepisami przy zastosowaniu wszelkich dostępnych instrumentów prawa krajowego lub poprzez wspólnotową wykładnię instytucji występujących w prawie wspólnotowym.
Mimo to wszystkie postępowania, które toczyły się przed Ministrem Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, w sprawie wypłaty rekompensaty z tytułu utrzymywania przejazdów kolejowo-drogowych, zakończyły się decyzją negatywną dla zarządcy infrastruktury kolejowej. Formalnym uzasadnieniem odmowy wypłaty rekompensat był brak szczegółowych przepisów określających treść i termin złożenia wniosku o wypłatę rekompensaty. Jak widać praktyka pokazuje, że tak długo jak obecny stan prawny będzie się utrzymywać, minister będzie miał możliwość blokować wypłatę rekompensat, mimo że rozporządzenie jest wystarczającą podstawą do ich żądania i uzyskania.
Klaudia Przybyłowicz, Zespół Infrastruktura, Transport, Zamówienia Publiczne (PPP) kancelarii Wardyński i Wspólnicy