reprywatyzacja | Co do zasady

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zwrotu majątku osobom kościelnym oraz gminom żydowskim może wprowadzić spore zamieszanie w dotychczas jednolitym orzecznictwie.

Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały w kwestii wpływu nieuchronności wywłaszczenia na wysokość odszkodowania za nieruchomość przejętą w trybie dekretu warszawskiego.

W dalszym ciągu możliwe jest odzyskanie w naturze nieruchomości przejętych przez Skarb Państwa po II wojnie światowej; w niektórych przypadkach możliwe jest natomiast uzyskanie odszkodowania.

Choć od przejęcia tzw. nieruchomości warszawskich minęło blisko 70 lat, część byłych właścicieli lub ich następców prawnych nadal może dochodzić ich zwrotu lub przynajmniej odszkodowania. Odszkodowanie to nie obejmie jednak utraconych korzyści.

Dekret z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy nie przesądzał, kto może być stroną postępowania prowadzonego w jego trybie. Lukę tę wypełnia orzecznictwo sądów administracyjnych.

Popełnione w toku nacjonalizacji uchybienia, zarówno proceduralne, jak i materialnoprawne, często stanowią podstawę stwierdzenia nieważności decyzji nacjonalizacyjnej i upoważniają do zwrotu nieruchomości lub do uzyskania stosownego odszkodowania.

Aby zbadać zasadność oddalenia wniosku o przyznanie własności czasowej (jego niezasadne oddalenie pozwala dziś dochodzić zwrotu nieruchomości), należy przyjrzeć się planom zagospodarowania obowiązującym w chwili rozpatrywania tego wniosku.

Po II wojnie światowej znacjonalizowano niemal wszystkie nieruchomości kościelne. Wciąż trwające postępowania reprywatyzacyjne mogą prowadzić do przywrócenia własności nieruchomości, do przyznania nieruchomości zamiennej lub do przyznania odszkodowania.

Uczestnicy postępowania regulacyjnego mogą niemal dowolnie kształtować treść ugody, zawierając w niej np. postanowienia o rekompensacie pieniężnej w zamian za rezygnację z roszczenia. Muszą jednak pamiętać, że zawarta ugoda jest ostateczna.

Stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej może otworzyć spadkobiercom byłych właścicieli znacjonalizowanych nieruchomości pominiętym w postępowaniu reprywatyzacyjnym drogę do ponownego dochodzenia swoich praw.

Rozmowa z Krzysztofem Wiktorem z Zespołu Reprywatyzacji kancelarii Wardyński i Wspólnicy o przyczynach i perspektywach sporów o odszkodowania za grunty wywłaszczone pod budowę osiedli mieszkaniowych.

Obowiązek zwrotu nieruchomości byłym właścicielom w sytuacji, gdy nie został zrealizowany cel publiczny będący podstawą wywłaszczenia, istnieje tylko w odniesieniu do ustawodawstwa wywłaszczeniowego ustanowionego pod rządami obecnej Konstytucji.